Wieltjeszuigen

Het zal voor niemand een verrassing zijn dat om te fietsen je een bepaalde weerstand moet overwinnen om vooruit te gaan. Een fiets in beweging is onderhevig aan zowel rolweerstand als luchtweerstand.

Luchtweerstand is de kracht die de lucht uitoefent op een voorwerp als het zich door de lucht voortbeweegt en rolweerstand is de weerstand die een rond voorwerp, zoals een wiel, ondervindt als het rolt over een oppervlak.

Het grootste deel van de kracht die je op de trappers van je fiets overbrengt wordt gebruikt voor het overwinnen van de luchtweerstand. [1] . Deze luchtweerstand neemt dan ook nog eens kwadratisch toe met de snelheid. Om aan te geven wat dat betekent: stel je rijdt 30 km/h dan is 70%-80% van alle energie die je op je fiets loslaat nodig om de luchtweerstand te overwinnen. Bij 40 km/u is dit 90%!!!

Hieruit volgt vrij eenvoudig dat alles wat de luchtweerstand doet verminderen de snelheid toenemen, en hoewel dit niet voor iedereen het allerbelangrijkste is bij het fietsen, is het toch wel lekker om een beetje vooruit te gaan.

Wat kan je nou doen om je luchtweerstand op de fiets te verminderen? Sommige van deze zaken, zoals bijvoorbeeld een zo aerodynamisch mogelijke fiets, kunnen heel veel geld kosten, maar sommige zaken zijn niet duur en soms zelfs gratis. Hier ga ik verder niet in op de allerduurste gadgets, maar wel op wat de meer gemiddelde fietser zou kunnen doen om sneller (want dat betekent minder luchtweerstand) te worden.

8 tips voor (bijna gratis) snelheidswinst [2] :

1. Draag geen losse kleding: flapperende shirts of regenjacks vangen enorm veel wind, daarom flapperen ze ook. Je snijdt veel scherper door de lucht als je shirt niet wappert. Draag dus een shirt dat goed aan je lichaam aansluit, ook als je je daar soms zelfbewust door voelt..het is voor een goed doel.

2. Verbeter je houding op de fiets: “hoge bomen vangen veel wind”, en mensen die rechtop op hun fiets zitten ook. Je zou ongeveer 8% sneller kunnen rijden door van een rechtop houding te gaan naar een houding in de beugels met je hoofd gebogen. Vergeet hierbij niet op het verkeer te letten want als je dat uit het oog verliest kan je dat meer dan alleen snelheid kosten. Als je in deze houding ook nog je ellebogen naar binnen kunt draaien en je armen in ongeveer 90 graden kunt houden dan is er nog wat extra winst te behalen.

3. Onderhoud je materiaal goed: als je aandrijflijn soepel loopt dan voelt en klinkt dat niet alleen prettig, het is ook sneller. Houdt je ketting, tandwielen, lagers en trapas goed schoon en gesmeerd, dat scheelt een hoop wrijving.

4. Schakel vaker: De meeste racefietsen hebben een groot en een klein blad voor, vroeger zelfs vaak drie. Hoe schuiner de ketting ligt tussen je voor- en achter-blad hoe meer wrijving dit oplevert. Door vaker te schakelen en achter de ketting mooi op de middelste kroontjes te houden kan je de wrijvingsweerstand hier verminderen (en daarbij dus ook extra slijtage, wat natuurlijk mooi meegenomen is).

5. Scheer je benen: Voor de meeste wielrenners is dit al de norm. Aerodynamisch heb je er alleen echt voordeel aan als je echt heel behaarde benen hebt. Voor andere redenen om je benen te scheren kan je dit artikel lezen.

6. Draag overschoenen: net als het scheren van je benen hebben ook overschoenen maar een zeer beperkt effect, maar daarnaast hebben ze ook een kleine prijs. Hierdoor kan er toch sprake zijn van reële winst. Overschoenen maken het oppervlak van je schoenen gladder, naast dat ze je voeten warm en droog houden. Buiten warme voeten is er 1,5 Watt winst te halen.

7. Kies de juiste wielen en banden: dit is natuurlijk sterk afhankelijk van je wensen en budget; een hoge velg levert wel meer snelheid op (pas wel op bij harde wind). En een interessant weetje: een smallere band is niet per sé sneller. Een bredere band heeft wel meer luchtweerstand, maar ook een lagere rolweerstand. Afhankelijk van de ondergrond en hoe hard je gemiddeld fietst kan een bredere band in je voordeel werken. [3]

8. Ga in het wiel zitten van iemand (of iets) dat minstens zo snel gaat als jij. Wat namelijk het meest helpt of sneller te gaan zonder harder te trappen is fietsen in een groep, of achter een auto zoals Tadej Pogacar in de Amstel Gold onlangs. Als je niet op kop rijdt dan heb je een enorm voordeel. Je wordt als het ware meegezogen met de groep. Het effect blijkt zelfs zo sterk dat de fietsers midden in het peloton maar 5% tot 10% van de energie nodig hebben dan ze zouden verbruiken als ze alleen zouden fietsen. [4]

De TU Eindhoven heeft uitgezocht waar in het peloton je het beste “zit”. Aan de flank zitten is een minder goed idee, hier vang je nog altijd veel wind. Het meeste voordeel haal je in het midden van het peloton zo ongeveer op een derde van de kop. Zo word je uit de wind gehouden en is de kans op een valpartij klein.

Achter een auto of motor werkt het ongeveer hetzelfde: in de koers zie je het met enige regelmaat gebeuren dat als een renner lek rijdt, hij/zij moet wachten op een nieuw wiel en dan heel dicht achter de volgwagen weer terug rijdt naar het peloton. Uit tests in een windtunnel blijkt dat dit bijna 75% energie scheelt. [5]

Ook als de auto of motor achter de fietser rijdt heeft deze er voordeel aan. Als een voertuig (auto, motor, fiets) zich voortbeweegt dan ontstaat er achter het voertuig een onderdruk. Hier maak je dankbaar gebruik van als je in een groep fietst of achter een auto bijvoorbeeld. Maar als de fietser nu gevolgd wordt door een auto of motor die in dit ‘zog’ rijdt dan wordt deze onderdruk vermindert waardoor je dus een voorwaarts voordeel ondervindt. Dit blijkt zelfs al effectief te zijn bij de (reglementaire) afstand van tien meter die tijdens een tijdrit minimaal moet worden aangehouden.

De meest efficiënte manier om je luchtweerstand te verminderen is dus "wieltjeszuigen". Nog een reden om in een groep(je) te gaan fietsen, buiten dat dat natuurlijk heel gezellig is.