Steek je licht op

Als fietser ben je kwetsbaar in het verkeer, dat is niets nieuws. Je zichtbaarheid is heel belangrijk voor je veiligheid op de weg. Bij eigenlijk al het gemotoriseerd verkeer zijn we er wel aan gewend dat er ook overdag met licht op wordt gereden, maar bij fietsers is dit veel minder het geval.

Is het overdreven om licht te voeren overdag, of zou het voeren van licht een bijdrage kunnen leveren aan het verminderen van ongelukken met fietsers?

Wat zegt de wet eigenlijk over verlichting en reflectie op de fiets? [1]

Omdat een racefiets, gravelbike en mountainbike meestal geen “vaste” verlichting hebben kijken nu vooral naar de “losse lampjes”.

• Voor dient u een wit of geel licht te voeren.

• Een rood licht achter.

• De lampjes moeten recht vooruit en achteruit schijnen.

• De lampjes moeten goed zichtbaar zijn en mogen dus niet door iets bedekt worden.

• De lampjes mogen niet knipperen.

• U mag de lampjes vastmaken op uw kleding of een tas, maar wel alleen op uw bovenlichaam, dus rug en borst.

• U mag geen extra verlichting voeren, zoals bijvoorbeeld op de spaken, of meer dan 1 koplamp bij een tweewieler.

Wettelijk gezien dien je ook reflectoren op je fiets te hebben:

• Een rode reflector achter (geen driehoek).

• Eitte of gele reflectoren op de wielen of banden.

• 4 amber-gele reflectoren op de trappers.

Deze zien we over het algemeen niet terug op onze racefietsen, gravelbikes, en mountainbikes. Over het algemeen krijg je er ook geen boete voor, maar het kan officieel dus wel.

U moet licht voeren in het donker, bij schemer of bij slecht zicht overdag (dit laatste is niet verder gespecificeerd, en dus niet helemaal duidelijk).

Maar waarom zou je bij goed weer overdag licht voeren?

Bijvoorbeeld omdat uit Deens onderzoek blijkt dat fietsers die permanent licht voeren op hun fiets tot 19% minder vaak betrokken zijn bij “incidenten”. [2]

Intuïtief zou je misschien denken dat knipperende lichten nog beter zichtbaar zijn. Dit is dan ook het soort licht dat ik het meeste op de racefietsen voorbij zie komen op de weg, maar in Nederland is dit officieel niet toegestaan, en je kan er zelfs een boete voor krijgen hoewel de kans daarop (zeker overdag) wel heel klein is. Maar het blijkt ook nog eens dat een knipperend licht niet meer opvalt dan een continue schijnende lamp. TNO (Nederlandse Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek) deed hier in 2008 onderzoek naar en concludeerde het volgende [3]:

• Voorlampen die continue brandend goed opvallen worden maar beperkt opvallender door knipperen.

• Voorlampen die minder goed opvallen bij continue branden worden opvallender bij knipperen.

• Knipperen draagt weinig bij aan de opvallendheid van achterlampen.

• Er is geen duidelijk verband tussen de frequentie van het knipperen en de opvallendheid van de lamp.

Als nadelen meldt TNO:

• Knipperende fietslampen kunnen de koers- en snelheidsinschatting voor het andere verkeer bemoeilijken.

• In het “perifeer zicht” kan een persoon een knipperende lamp verwarren met de zwaailichten van de hulpdiensten, omdat in het perifeer zicht geen kleur wordt waargenomen. Als je dus een knipperende lamp in je ooghoek waarneemt kan je geen verschil maken tussen de hulpdiensten en een fietser met een knipperende lamp.

Al bij al is er geen keihard bewijs dat het voeren van verlichting overdag op de fiets een significante bijdrage levert aan een verbeterde zichtbaarheid, of eerdere detectie, van fietsers. Wat ongevallen betreft is er behoefte aan meer onderzoek naar de vraag wat het meeste effect heeft op de veiligheid: is een vroege detectie voldoende, of is herkenning als fietser noodzakelijk? [2]

Wat mij betreft is de keuze eenvoudig, ik voer het licht en ik draag de helm. Gewoon omdat ik er alles aan wil doen om zo veilig mogelijk op de fiets te zitten. Want laten we wel wezen, geen consistent bewijs dat het de veiligheid en zichtbaarheid verbetert is nog altijd geen bewijs dat het dat niet doet.